Albert Ploeger Kunstmeditaties

(Categorie: Bijbels)

Temidden van levenden en doden in de Oude Kerk

De Oude Kerk op Judica, waar Boltanski’s “Verdwenen personen” verblijven

Zondag Judica, 18 maart 2018, een ijzige zondag twee weken voor het Paasfeest. Wij wonen in de onverwarmde Oude Kerk van Amsterdam de kerkdienst bij. Centraal staan, naast de avondmaalsviering, twee lezingen over nieuw leven. Zacharja inspireert de Joden, na hun terugkeer uit de Babylonische ballingschap, om Jeruzalem weer op te bouwen. Jezus geneest een vrouw die geen leven meer had omdat zij 12 jaar aan bloedvloeiingen leed en hij wekt een meisje van 12 jaar op uit de dood. Zij zijn voorboden geweest van het sterven en de opstanding van Jezus zelf.1 Het getal 12 zal samenhangen met de hoop van de joden die christen werden, dat alle 12 stammen van Israël door God gered zullen worden.

In de kring rond de avondmaalstafel ontvangen wij brood en wijn, zijn deelgenoot van het nieuwe leven van Jezus Christus.

na het avondmaal
Na het avondmaal

We maken deze viering mee in een ambiance van enorme graftombes, vol doden, Les disparus (Verdwenen personen), die ons aanspreken als waren wijzelf al begraven en met Christus opgestaan. Dit is het werk Na van de Franse kunstenaar Christian Boltanski.2 Het gaat hem om de Oude Kerk als begraafplaats. Nu hij 74 jaar oud is, denkt hij, zelf geen gelovige, vaker dan vroeger aan de dood, en daar paste dit werk goed bij.

Boltanski: Na

Boltanski: Na

Men kan er ronddolen tussen de tombes, op nauwe paadjes die doen denken aan het Holocaust-Mahnmal van Eisenman in Berlijn.

Boltanski: Na

Boltanski: Na

Meerdere doden, verspreid over het ‘kerkhof’, spreken je aan wanneer je ze nadert. Alsof wij nu al bij hen horen: “Heb jij, toen je stierf, het licht gezien?” “Was je bang, toen je stierf?”

Boltanski: Na

De doden hebben hun overkleren afgelegd en fluisteren ons achtduizend namen toe, van mensen die hier tussen 1396 en 1865 begraven zijn en waarvan de namen konden worden achterhaald. In totaal liggen er op deze begraafplaats, binnen de muren van de kerk, zo’n twintigduizend mensen. Wie dat wilde kon vijftig namen influisteren en kreeg dan een soort diploma met Boltanski’s initialen. Wij deden mee, en mijn vrouw Joke fluisterde zo goed, dat haar aandeel wel zal worden opgenomen in het Artwork.

Boltanski: Na

Na van Boltanski is een indrukwekkend kunstwerk, dat goed aansluit bij de tijd van voorbereiding van Christus’ lijden en sterven en opstanding. Mij deed het weldadig aan om tussen de doden te verkeren, en dan te denken aan personen die je zeer na hebben gestaan, familie en medegelovigen. Het is curieus dat een man die zegt zelf niet te geloven, deze sfeer kan oproepen. Als gelovige hoop ik dat iedere mens die naar gerechtigheid streeft, wanneer hij dat zelf wil, erbij zal horen als Jezus komt.

Heb je het licht gezien? Jazeker, het licht van Christus, met Pasen verrezen!

Noten

1. Zacharja 8 en Marcus 5:21-43.
2. Gegevens uit de krant die aan bezoekers wordt uitgereikt: Na Christian Boltanski. Zie ook de website van de Oude Kerk.